Koptowie stanowią jedną z najstarszych wspólnot chrześcijańskich na Bliskim Wschodzie. Są też najliczniejszą grupą wyznawców chrześcijaństwa w tym regionie. Stanowią ok. 10-15% ludności Egiptu. Uważają się za spadkobierców starożytnych Egipcjan.
Egipt | Kościół św. Marka w Heliopolis (Cairo, Egypt by Andrew A. Shenouda na licencji CC BY 2.0)
Kim są Koptowie?
Mianem Koptów określa się wyznawców Koptyjskiego Kościoła Ortodoksyjnego oraz Kościoła Katolickiego obrządku koptyjskiego. Koptowie zamieszkują głównie Egipt, gdzie ich liczbę określa się na 5-15 milionów (statystyki się różnią). Rdzenna społeczność koptyjska żyje też w Sudanie. Istnieje ponadto liczna diaspora, głównie w USA, Kanadzie i Europie Zachodniej.
Koptowie są potomkami starożytnych Egipcjan, a ich język to najpóźniejsza forma języka egipskiego. Był on w użyciu jeszcze w XVII w. Współcześni Koptowie mówią w egipskim dialekcie języka arabskiego, a język koptyjski pozostał już wyłącznie językiem liturgii. Język ten zapisywano alfabetem greckim, do którego wprowadzono kilka znaków zapożyczonych z pisma egipskiego.
Historia Koptów
Według tradycji chrześcijaństwo pojawiło się w Egipcie około roku 42 n.e., kiedy do Aleksandrii przybył św. Marek. Bez wątpienia Koptowie należą do najstarszych społeczności chrześcijańskich, o czym świadczy chociażby znaleziony w Górnym Egipcie fragment Ewangelii wg św. Jana pochodzący z II w., zapisany w języku koptyjskim.
Rozłam w kościele koptyjskim nastąpił w 451 r., kiedy większość egipskich chrześcijan opowiedziała się przeciwko uchwałom soboru chalcedońskiego.
W czasach Bizancjum kościół koptyjski uznany został za odłam heretycki, a jego wyznawców prześladowano. Co prawda cesarz Justynian starał się pogodzić różne odłamy Kościoła, lecz jego próby spełzły na niczym.
Egipt | Witraż w tzw. Wiszącym Kościele – krzyż koptyjski o charakterystycznie zakończonych ramionach (Hanging Church in Coptic Cairo by Ian McKellar na licencji CC BY-SA 2.0)
W 641 r. Egipt został zdobyty przez Arabów. Choć wielu chrześcijan przeszło na islam, czyniło to z własnej woli (często z chęci uniknięcia wyższych podatków), a kalifat był państwem tolerancyjnym.
Przejawy dyskryminacji rozpoczęły się w X w. wraz z wstąpieniem na tron dynastii Fatymidów.
W 1517 r. Egipt podbili Turcy. W Imperium Osmańskim chrześcijanie, jako odrębna wiara monoteistyczna, mieli zapewnione prawa, w tym samorządność.
W 1855 r. zniesiono podatek nakładany na niemuzułmanów oraz wprowadzono równość praw.
W XVIII w. niektórzy Koptowie zawarli unię z Kościołem katolickim. W 1895 r. oficjalnie powstał katolicki Kościół koptyjski.
Egipt | Kościół NMP w Kairze, zwany też Wiszącym Kościołem (Coptic (Christian) Cairo (2005-05-457) by Vyacheslav Argenberg na licencji CC BY 2.0)
Liturgia i zwyczaje
Ze względu na wielowiekową izolację Koptów ich obrzędy wykazują wiele różnic w stosunku do obrzędów katolików czy prawosławnych. Niektóre elementy przypominają wręcz zwyczaje muzułmańskie bądź żydowskie.
Koptowie odprawiają mszę dwa razy w tygodniu – w niedzielę i w piątek. Do kościoła wchodzi się boso, podobnie jak do meczetu, a w czasie liturgii kobiety zakładają na głowy chusty. Po każdej mszy kapłan skrapia wiernych święconą wodą.
Językiem liturgii jest język koptyjski, natomiast czytania i kazania wygłaszane są po arabsku.
Koptowie praktykują obrzezanie chłopców. Święcą szabat, a w nakazach dotyczących żywienia mają zachowane elementy koszerności. Szczególnie istotne są dla nich praktyki związane z postem. Aż 210 dni w roku to dni, w których nie wolno spożywać produktów zwierzęcych, a ponadto posiłki mogą być spożywane w czasie między zachodem słońca a świtem.
Egipt | Koptyjski cmentarz w Kairze (Coptic Cairo and Christian Cemetery by Clarence na licencji CC BY 2.0)
Sytuacja Koptów we współczesnym Egipcie
W XX wieku sytuacja Koptów w Egipcie pogorszyła się w porównaniu z czasami Imperium Osmańskiego. Nacjonalizacja rozpoczęta w latach 50. uderzyła w stan posiadania Koptów, w których rękach znajdowało się ok. 50% majątków egipskich. Czasy dyskryminacji pod względem stricte religijnym zaczęły się w latach 70.
Jeszcze do niedawna każdy remont kościoła koptyjskiego wymagał pozwolenia prezydenta. Prawo to zostało zniesione w 2005 r., choć społeczność koptyjska wciąż napotyka trudności w związku z budowaniem nowych świątyń.
Koptowie nie raz stawali się ofiarami agresji ze strony fanatycznej części społeczeństwa egipskiego. W 2006 r. fanatyk przeprowadził atak na trzy kościoły w Aleksandrii, zabijając jednego człowieka i raniąc kilkunastu. Choć wolność wyznania jest gwarantowana przez egipską konstytucję, wciąż słyszy się o przypadkach łamania tego prawa.
Zainteresują Cię również
Meczet Orhan Gazi
Zamek Hrabiego Draculi
Zamek św. Jerzego – korona Lizbony
Katedra w Kolonii
Zamek w Olesku
Zamek w Chocimiu
