Kultura i sztuka Afryki

Bogowie i boginie wielbieni byli pod wieloma postaciami. Egipcjanie oddawali cześć zwierzętom i roślinom. Nigdzie indziej nie ma tylu bogów, ilu doszukać się można w religii starożytnego Egiptu. Zapotrzebowanie na nich zmieniało się wraz z zachciankami kapłanów.

Ceramika to jedna z najpopularniejszych sztuk w Tunezji. Od zawsze ściśle powiązanabyłaz garncarstwem. Obecnie zachwyca każdego turystę, który w jakimkolwiek tunezyjskim mieście trafi na targ.

Szaszija lub z francuskiego Chèchia (شاشية) to tradycyjne tunezyjskie męskie nakrycie głowy w odcieniu czerwieni lekko wpadającej w pomarańcz.

Tunezja to piękny i egzotyczny kraj, który niejednokrotnie stanowił naturalną scenografię przy kręceniu różnego rodzaju dzieł filmowych. Często zastępował w nich Egipt lub Palestynę.

Tunezja od dawna słynęła z wyrobów tkaczy. Już w czasach starożytnych Grecy uwielbiali gobeliny z Kartaginy. Obecnie najpiękniejsze tunezyjski dywany dostępne są na targach w Tunisie, Kairuan, Tozeur i Dżerbie.

W Egipcie makijaż noszony był przez przedstawicieli obu płci, a także przez dzieci. Miał on za zadanie spełniać kilka funkcji. Z jednej strony służył do podkreślania i poprawiania urody z drugiej zaś miał ochraniać przed infekcjami, szkodliwym wpływem egipskiego klimatu i insektami jak chociażby muchy. Poprzez charakterystyczny rysunek oka Egipcjanie wyrażali także cześć dla boga słońca Horusa, przez co makijaż zyskiwał funkcję religijne.

Skarabeusze to jedne z najważniejszych egipskich amuletów ochronnych, symbol zwycięstwa życia nad śmiercią. W Egipcie używano ich już w okresie Starego Państwa. Każdy Egipcjanin, bez względu na status społeczny posiadał własny amulet, często z wyrytym na nim swoim imieniem.

Hymnem Egiptu jest pieśń „Biladi, Biladi, Biladi” (arab.: ‏بلادي بلادي بلادي‎ ) – „Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno”. 

Widok na Kair

Egipt | Herodot nazwał Egipt “darem Nilu”. Ta życiodajna rzeka znalazła swoje miejsce także w jednym z wersów egipskiego hymnu narodowego (DSC_3924 by Ahmed Helal na licencji CC BY 2.0)

Tekst jest autorstwa Younis-al Qadi, który inspirował się przy tym przemówieniem dziennikarza i polityka Mustafy Kamila. Melodię skomponował Sayed Darwish (1892-1932), jeden z najwybitniejszych współczesnych muzyków egipskich.

Narodowy hymn Egiptu został przyjęty w 1979 roku z okazji zawarcia układu pokojowego z Izraelem. Dotychczasowy hymn narodowy „Walla Zaman Ya Selahy” (co znaczy w przybliżeniu: „O! moja broń”) został zastąpiony przez utwór brzmiący bardziej pokojowo.

Pierwotnie tekst hymnu składał się z czterech zwrotek. Dzisiaj przy oficjalnych okazjach śpiewa się w zasadzie tylko pierwszą zwrotkę obramowaną refrenem. W przekładzie na język polski brzmi on tak:

Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno!
Masz moją miłość i serce.
Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno!
Masz moją miłość i serce.

Egipcie! O Matko wszystkich krain,
Moja nadziejo i ambicjo.
Na wszystkich ludzi
Twój Nil zesłał łaski niezliczone.

Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno!
Masz moją miłość i serce.
Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno, Moja Ojczyzno!
Masz moją miłość i serce.

 

Starożytni Egipcjanie byli pełni szacunku wobec zwierząt, wiele z nich łączono z konkretnymi bóstwami lub przypisywano im ludzkie cechy. Jednak, żadne zwierzę nie było otoczone takim kultem, jak kot.

Kwiat lotosu, to po papirusie kolejny ważny symbol starożytnego Egiptu. Podczas gdy papirus symbolizował Dolny Egipt, lotos był symbolem Górnego.

Tunezyjska literatura tworzona jest w dwóch językach: arabskim i francuskim. Choć dzieła kilku pisarzy pochodzących z tego kraju zostały przetłumaczone na język angielski, w naszym kraju tunezyjscy autorzy są wciąż jeszcze bardzo mało znani.

Jeden z najważniejszych symboli egipskich, znany również jako Oko Ra (Córka Ra), Udżat, utożsamiany z boginią Wadżet (kobra) i powiązany z mnóstwem innych bóstw, jak Hathor, Bast, Sekhmet, Mut czy Tefnut. Starożytni Egipcjani przypisywali mu ochronne i uzdrawiające moce.

bog horus1

Egipt | Amulet przedstawiający oko Horusa (Multiple Eye of Horus Amulet LACMA 50.4.6.9 by Ashley Van Haeften na licencji CC BY 2.0)

Jak wygląda oko Horusa?

Oko Horusa przedstawia stylizowane ludzkie oko wraz z brwią, patrzące na wprost i ozdobione charakterystycznymi znakami, występującymi wokół oczu sokoła - symbolu Horusa. Zazwyczaj jest to prawe oko, choć przedstawiane również lewe. Miało to najprawdopodobniej związek z mitem, według którego słońce (Ra) jest prawym okiem, a księżyc (Toth) lewem okiem Boga Nieba Horusa. 

Mit związany z okiem Horusa

Według mitu Horus, stracił lewe oko (księżyc) w pojedynku z Setem, który zabił jego ojca Ozyrysa. Oko, które zostało porwane na sześć kawałków, znalazł Thoth (bóg magii i mądrości) i naprawił je za pomocą magii. Mit, wiec bezpośrednio nawiązuje do faz księżyca, kiedy to księżyc niejako znika z nieba, by ponownie się odrodzić. Thoth oddał oko Horusowi, który następnie ofiarował je zmarłemu ojcu przywracając go tym samym do życia.

bog horus2

Egipt | Oko Horusa ma postać stylizowanego ludzkiego oka (Horus by Son of Groucho na licencji CC BY 2.0)

Amulet i symbolika

Dla Egipcjan oko Horusa było symbolem życia i odrodzenia. Wierzono, że posiada ono uzdrawiającą i opiekuńczą moc. Wykonane z niebieskiego lub zielonego fajansu lub kamieni półszlachetnych amulety, wykorzystywane były zarówno przez żywych jak i służyły podczas obrzędów pogrzebowych. Amulet ten kładziony był w czasie mumifikacji na bandażach, nad miejscem gdzie znajdowała się rana po usuniętym organie. Wierzono bowiem, że uszkodzenie ciała przynosiło zmarłemu pecha, znak ten miał więc temu zapobiec. Symbol ten często wykorzystywany był jako element dekoracyjny w biżuterii (złotej, srebrnej, z drewna, porcelany, lapis lazuli, karneolu), by zapewnić noszącemu bezpieczeństwo, zdrowie, mądrość i dobrobyt.

W Starożytnym Egipcie używany był również jako miara przy pomiarze składników leków i pigmentów.

Oko Horusa podzielone jest na 6 części, co odpowiada 6 kawałkom, na które według mitu,  zostało rozerwane boskie oko. Każdy kawałek odpowiadać ma innemu zmysłowi.

bog horus3

Egipt | Egipski bóg Horus przedstawiany był jako mężczyzna z głową sokoła, lub sokół (El dios Horus, en persona by Carlos Reusser Monsalvez na licencji CC0 1.0)

 

Egipt jest krajem islamskim, nawet jeśli chce wyglądać nowocześnie i na wzór zachodni. Porządek społeczny jest tu dość konserwatywny i ściśle ustalony. Pojęcie moralności jest w Egipcie rozumiane zdecydowanie bardziej surowo niż w krajach Zachodu. Dotyczy to również chrześcijan koptyjskich (szczególnie w porównaniu z chrześcijanami zachodnimi). Zasady te widoczne są zwłaszcza w życiu rodzinnym, pozycji kobiety w rodzinie i w życiu społecznym oraz w bardziej intensywnych praktykach religijnych.