„Dużo kwiatów i zieleni. Wszędzie świeży powiew od zatoki. Miasto oddycha jodem i solą. Wciąga je do płuc wszystkimi ulicami, przesmykami, zaułkami i placykami”*. Split jest samym sercem adriatyckiego wybrzeża Chorwacji.
Nic więc dziwnego, iż już w starożytności lesisto-górzyste obszary późniejszego miasta urzekły rzymskiego cesarza Dioklecjana, który wybudował tu swój słynny pałac.
Chorwacja | Split jest samym sercem adriatyckiego wybrzeża Chorwacji (Old Split by Nikolaj Potanin na licencji CC BY-SA 2.0)
Przewodnik po Splicie
We wczesnym średniowieczu Split był ośrodkiem skupiającym zromanizowaną ludność Dalmacji, w jego historii zaznaczyły się ponadto wpływy Bizancjum i Wenecji. Dziś miasto stanowi niezwykłe zestawienie nowoczesności (zakłady przemysłowe, stocznie, port handlowo-wojskowy) z powiewem dawnych czasów (Stare miasto). Starożytne Spalatum oferuje swym turystom szereg atrakcji. Stare miasto Splitu uważane jest za jedno wielkie muzeum ulokowane pod gołym niebem.
Split jest największym i najpiękniejszym miastem Dalmacji. Żaden zainteresowany kulturą i sztuką turysta nie pominie okazji odwiedzenia miasta, w którym znajduje się pałac Dioklecjana. W ostatnich latach coraz więcej Chorwatów postanawia tutaj zamieszkać, tak że liczba mieszkańców Splitu sięga już 190 000.
Czy jest to zasługą bogatej oferty muzeów, wydawnictw i szkół wyższych czy może różnorodnych form rozrywki, klubu piłkarskiego Hajduk, centrów handlowych i nocnych klubów? A może po prostu siedmiu słonecznych godzin w ciągu dnia i morza, które powoduje, że Split jest miastem, gdzie człowiek czuje się jak na urlopie i w domu jednocześnie? Nie wiadomo, ale będąc na półwyspie między zatoką Kastela, a kanałem Split z pewnością znajdziemy tysiąc dobrych powodów, aby wkrótce znowu tu przyjechać…
Chorwacja | Split w nieco odrealnionym ujęciu (Split by Jonathan Corbet na licencji CC BY-SA 2.0)
Historia Splitu
Już w starożytnym Rzymie region Splitu był znany jako kąpielisko i miejsce wypoczynkowe. Wówczas powstało tutaj osiedle Aspalathos, ale dopiero budowa pałacu Dioklecjana (295-305 n.e.) nadała miejscowości rangę znacznie wyższą, niż miał dotychczas mały port handlowy i urlopowe miasteczko. Liczący 30 000 m2 pałac, wraz z 16 wieżami i czterema świątyniami, nie miał sobie równych.
Mury pałacowe, poczynając od XV wieku, mogły być postrzegane raczej jako mury miejskie. W ich obrębie osiedlali się bowiem rolnicy, winogrodnicy, pasterze i rybacy z rodzinami.
Dwa wieki później uciekający przed Turkami Saloniczanie zbudowali pierwsze murowane domy i zmienili przeznaczenie ostatnich przypominających rezydencję władcy budowli. Z mauzoleum, w którym chciał znaleźć swój ostatni spoczynek nienawidzący chrześcijan cesarz Dioklecjan powstała – jak na ironię losu – katedra, a z pałacowego dziedzińca – publiczny rynek.
Miasto rosło dalej i pomyślnie się rozwijało: zakładano scriptoria i szkoły wyższe, Split miał prawo bić własne monety, a mury miejskie poszerzono o nowe miasto. Także pod panowaniem weneckim i po utracie autonomii miastu dobrze się powodziło.
Chorwacja | Słoneczne ulice Splitu (Split by Shadowgate na licencji CC BY 2.0)
Handel kwitł tak wspaniale, że Split nie doznał zniszczeń w żadnej z licznych wojen – żadna z wojujących stron nie mogła sobie pozwolić na zlikwidowanie najważniejszego portu. W XIX wieku pod panowaniem Habsburgów Split stał się intelektualną mekką dla post-humanistów.
Dopiero w czasie II wojny światowej duża część miasta została zniszczona przez włoskie bombardowania.
Wokół historycznego centrum – pałacu – rozróżnia się dzisiaj: średniowieczne przedmieścia, budowle obronne późnego średniowiecza, chłopskie osiedla Veli Varoš i Lucac, nowoczesne miasto powstałe w okresie międzywojennym i współczesne osiedla.
Kiedy więc urządzimy sobie spacer od pałacu Dioklecjana w kierunku granic miasta, będzie to nie tylko zwykła wędrówka przez Split, ale także pełna wrażeń podróż w czasie.
Chorwacja | Nadmorska promenada (5G9A6465- Split Croatia by Arnie Papp na licencji CC BY 2.0)
*Cytat pochodzi z Dziennika (1966-1968)Wacława Kubackiego – wybitnego historyka literatury, pisarza, eseisty i krytyka.
Zainteresują Cię również
Miasto Krk – stolica wyspy Krk
Krk – największa wyspa Chorwacji
Chorwacja – informacje ogólne
Pałac Dioklecjana w Splicie
Klasztor Ayia Napa
Ateny - serce antycznej Grecji
