Ukraina – „ziemia, która leży na skraju” – to bardzo odpowiednia nazwa dla kraju, który leży na południowo-wschodniej granicy Europy, u progu Azji, na obrzeżach śródziemnomorskiego świata, po obu stronach ważnej niegdyś granicy między lasem (gdzie można było się schronić przed niebezpieczeństwem) i otwartym stepem.
Ukraina | Skansen wsi Pirogowo w Kijowie (by Yevhen1971 na licencji Pixabay)
Najkrótsza nawet wersja historii tego kraju musiałaby, z konieczności, przerodzić się w obszerną rozprawę naukową. Dlatego przedstawimy tylko kilka punktów – „kamieni milowych” w dziejach Ukrainy. Na dowód, że historia Ukrainy nie zaczęła się wraz z rozpadem Związku Radzieckiego, zaczniemy od czasów najdawniejszych.
Prehistoria
Żyzne ziemie, umiarkowany klimat, rzeki pełne ryb i lasy bogate w zwierzynę – z dawien dawna Ukraina była miejscem dogodnym do osiedlenia się i życia.
Według świadectw naukowych, człowiek pierwotny pojawił się na terytorium dzisiejszej Ukrainy około 200 tysięcy lat temu, w epoce wczesnego paleolitu.
Mniej więcej 120-40 tysięcy lat przed naszą erą na dużej części Ukrainy osiedlił się bardziej już „doskonały” człowiek – neandertalczyk.
W epoce późnego paleolitu (40-10 tys. lat p.n.e.) uformował się Homo sapiens, który przetrwał do dzisiaj. Na ziemiach Ukrainy odkryto ok. 800 stanowisk archeologicznych z tamtej epoki. Ogólna liczba mieszkańców ówczesnych obszarów Ukrainy mogła wynosić do 20 000 ludzi.
Pierwsze wzmianki o Słowianach (pod nazwą Wenedów) na terytorium współczesnej Ukrainy spotyka się u antycznych autorów I i II stulecia. W ich dziełach Wenedowie są zlokalizowani w leśno-stepowym obszarze od Dniepru do Wisły, między plemionami bałtyckimi i Alanami. Później bizantyjscy historycy wspominają Słowian pod nazwami Wenedów, Antów i Sklawinów.
Dane archeologiczne potwierdzają informacje ze źródeł pisanych i wskazują, że między V i VII wiekiem na terytorium Sklawinów i Antów formowały się lokalne więzi kulturowe, które stopniowo przekształcały się w związki miejscowych plemion słowiańskich.
Analizując dawną historię Ukrainy nie sposób nie wspomnieć o greckich miastach-koloniach w Północnym Przyczarnomorzu. Do najstarszych kolonii założonych tu w VII wieku p.n.e. przez uchodźców z jońskiego Miletu należała osada na wyspie (a w tamtych czasach na półwyspie) Berezań, a także miasto Pantikapajon (obecnie w granicach miasta Kercz).
Ukraina | Pomnik upamiętniający bitwę o Dniepr (1943 r.) (by Beleckiy na licencji Pixabay)
Średniowiecze i czasy nowożytne
- Wiek IX i X naszej ery – powstanie i rozwój Rusi Kijowskiej – prastarej Ukrainy. To pierwsze średniowieczne słowiańskie państwo zjednoczyło Słowian Wschodnich od Morza Bałtyckiego do Czarnego i od Wołgi aż do Cisy.
- Rok 988 – chrzest Rusi Kijowskiej przez Wielkiego Księcia Włodzimierza.
- 1036-1054 – rozkwit państwa pod rządami Wielkiego Księcia Jarosława Mądrego.
- 1237-1240 – podbój Rusi Kijowskiej przez Mongołów.
- XII-XIV wiek – Księstwo Galicyjsko-Wołyńskie. Okres świetności w XIII w. pod panowaniem księcia Daniło. W połowie XIV w. księstwo zostało podzielone między Polskę i Litwę.
- Początek XVI w. – powstanie Siczy Zaporoskiej – socjalno-politycznej i militarno-demokratycznej formacji ukraińskich Kozaków.
- 1569 – polsko-litewska unia zawarta w Lublinie: prawie cała Ukraina weszła w skład Królestwa Polskiego. Polska likwidowała w następnych dziesięcioleciach chłopskie wolności, co prowadziło do poważnych konfliktów socjalnych.
- 1596 – unia kościelna w Brzesku: Podział kościoła prawosławnego w Polsce-Litwie i powstanie kościoła unickiego.
- 1648 – powstanie kozackie pod wodzą hetmana Bohdana Chmielnickiego. Utworzenie hetmanatu ukraińskich Kozaków.
- 1654 – zawarcie w Perejasławiu umowy ukraińsko-rosyjskiej. Obszary na wschód od Dniepru znalazły się pod bezpośrednim protektoratem Rosji.
- 1772 – pierwszy rozbiór Polski: Galicja znalazła się w granicach Austrii.
- 1793 – drugi rozbiór Polski: część Ukrainy na wschód od Dniepru przypadła Rosji.
- XIX wiek – rodzenie się ukraińskich ruchów narodowych, powstanie narodowej literatury.
- 1917-1918 – utworzenie Rady Centralnej (zgromadzenie parlamentarne) w Kijowie po Rewolucji Lutowej, następnie proklamowanie autonomii, a później niepodległej Republiki Ukrainy. W listopadzie 1918 utworzono Republikę Zachodniej Ukrainy. Obie zjednoczyły się w 1919 r.
- 1919 – wojna domowa: w Kijowie na zmianę panowali „biali”, bolszewicy i współpracujące oddziały interwencyjne.
- 1922 – umowa państwowa: Ukraina należy do Związku Radzieckiego jako Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka.
- 1932/33 – „Wielki głód na Ukrainie”: na skutek radzieckiej reformy rolnej i rekwizycji zboża zmarło na Ukrainie ok. 4 do 6 milionów ludzi.
Ukraina | W 1986 r. miała miejsce katastrofa w elektrowni jądrowej w Czarnobylu (by Amort1939 na licencji Pixabay)
- 1939 – układ Hitler-Stalin z tajnym protokołem dodatkowym: Zachodnia Ukraina znalazła się w radzieckiej strefie wpływów.
- 1941 – zajęcie Ukrainy przez wojska niemieckie; proklamowanie państwa ukraińskiego przez ukraińskich nacjonalistów (OUN). Miliony Ukraińców deportowanych do Rzeszy do robót przymusowych.
- 1943/44 – ponowne Zajęcie Ukrainy przez Armię Radziecką.
- 26.06.1945 – Ukraina jest członkiem-założycielem ONZ.
- 1954 – decyzją Rady Najwyższej ZSRR Półwysep Krymski zostaje przekazany Ukrainie.
- Lata 1960 – na nowo odżywają idee narodowe; „ukrainizację” wspiera sekretarz partii Petro Szełest.
- 1986 – katastrofa w elektrowni jądrowej w Czarnobylu, skażonych zostało 12% powierzchni rolnych na Ukrainie.
- 1989 – strajki w zagłębiach węglowych Donbasu i Dniepru, podczas których wysuwano postulaty finansowe i polityczne. Kongres założycielski „Ruchu”: żądania autonomii gospodarczej, języka ukraińskiego, jako języka urzędowego, narodowych symboli, legalizacji unickiego ukraińskiego kościoła katolickiego.
- 29.10.1989 - język ukraiński staje się językiem urzędowym.
- 1990 – deklaracja częściowej suwerenności Ukrainy przez Radę Najwyższą Ukrainy.
- 1991 – po próbie puczu przeciwko prezydentowi Gorbaczowowi w Moskwie, parlament Ukrainy proklamuje niepodległość kraju, co zostaje zatwierdzone przez referendum 1.12.1991. Na pierwszego prezydenta niepodległej Ukrainy zostaje wybrany Leonid Krawczuk. Następuje rozwiązanie ZSRR i utworzenie Wspólnoty Niepodległych Państw.
- 1994 – wybór Leonida Kuczmy na stanowisko prezydenta Ukrainy.
- 1996 – wycofanie z Ukrainy ostatnich rakiet z głowicami jądrowymi. Uchwalenie konstytucji. Reforma finansów – wprowadzenie własnej waluty hrywny.
- 1997 – ukraiński prezydent Kuczma oraz rosyjski prezydent Jelcyn podpisują w Kijowie porozumienie, które potwierdza terytorialną integralność obu krajów, oraz przynależność do Ukrainy Krymu i Sewastopola. Podpisanie karty NATO-Ukraina w Madrycie.
- W ten sposób Ukraina stała się pełnoprawnym członkiem europejskiej społeczności i weszła na drogę demokratycznego rozwoju. Bez względu na to, jaka opcja polityczna zdobędzie na pewien czas władzę i z jakimi wyzwaniami przyjdzie się Ukraińcom zmierzyć w przyszłości, ich odwieczne dążenie do niepodległej Ukrainy zostało zrealizowane.
Zainteresują Cię również
Historia Meksyku
Mauzoleum Lenina
Memfis - jedno z największych miast świata starożytnego
Tajemnice życia i śmierci Tutanchamona
Turcja – podstawowe wiadomości o kraju
Znani Portugalczycy
