Zupełnie niepozorna, a wręcz mało atrakcyjna z zewnątrz Katedra Ormiańska, zapiera dech w piersiach każdemu, kto tylko wejdzie do jej wnętrza. Seria barw malarskich detali zachwyca i oszałamia.

Trudno tutaj skupić wzrok, a tym bardziej myśli. Jak więc Ormianie oddają się w tym miejscu modlitwie?

Ukraina | Najstarsza część katedry z krużgankiem

Ukraina | Najstarsza część katedry z krużgankiem (The Armenian Cathedral by Jennifer Boyer na licencji CC BY 2.0)

Historia Katedry ormiańskiej

Katedra ormiańska pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny to jeden z najstarszych i najcenniejszych zabytkowych kościołów we Lwowie. Znajduje się w północnej części Rynku w obrębie ulic: Ormiańskiej, Krakowskiej i Łesi Ukrainki.

Kościół zbudowany został w drugiej połowie XIV wieku (lata 1363-1370), według projektu mistrza Dora (lub Dorhi). Niektórzy uważają, że artysta wzorował się na wyglądzie katedry w starożytnej stolicy ormiańskiej w Ani. Przez wieki budowla ta była religijnym i publicznym centrum społeczności ormiańskiej we Lwowie.

Przebudowy i renowacje

Podobnie jak wiele innych budynków Lwowa, tak i katedra ormiańska została poważnie uszkodzona podczas wielkiego pożaru miasta w 1527 roku. Po tym wydarzeniu kościół podlegał licznym przebudowom i renowacjom. W 1571 r. wzniesiono nową kamienną trzykondygnacyjną dzwonnicę, a w 1630 przedłużono główną nawę.

Równocześnie z rozbudową arcybiskup Mikołaj Torosowicz, dostosowując katedrę do nowego obrządku liturgicznego, odpowiednio ją doposażył. Zarządził wybudowanie barokowej ambony i nowego tronu biskupiego. Ponadto wstawił drewniane, bogato zdobione ławy i ołtarze.

Do kolejnych poważnych zmian wystroju wnętrza katedry doszło w roku 1723. Nadano jej wówczas jeszcze bogatszego barokowego charakteru.

Współczesny wygląd katedry to efekt prac remontowych i budowlanych w latach 1908-1927. W przeciągu dwóch lat dobudowano nową część świątyni, która sięga aż do ul. Krakowskiej.

Katedra-magazyn

Za władzy radzieckiej katedra została zamknięta, a budynek był używany do przechowywania splądrowanej sztuki sakralnej. W 1946 r. katedrę zamknięto i uczyniono z niej magazyn Lwowskiej Galerii Obrazów, a następnie przekazano ją Ukraińskiemu Muzeum Narodowemu, które sprawowało nad nią pieczę aż do roku 2000.

Pierwsza msza od pięćdziesięciu lat

Rok później, a dokładniej 5 stycznia 2001 r., w wigilię Bożego Narodzenia, w odzyskanej części świątyni odbyła się pierwsza od pięćdziesięciu lat msza święta w języku ormiańskim i obrządku wschodnim.

25 czerwca 2001 roku z okazji 1700-lecia przyjęcia chrześcijaństwa, katedrę odwiedził papież Jan Paweł II oraz zwierzchnik Kościoła ormiańsko-katolickiego, patriarcha Neres Bedros XIX z Bejrutu.

Ukraina | Wnętrze Katedry ormiańskiej

Ukraina | Wnętrze Katedry Ormiańskiej (The Armenian Cathedral by Jennifer Boyer na licencji CC BY 2.0)

Remonty pod okiem konserwatorów

Całość katedry została oficjalnie przekazana wiernym w 2003 roku. W latach 2009-2010 firma Stella wykonała prace renowacyjne katedry. Realizowano je według projektu dwójki architektów: Zenona Łagusza i Aleksandry Kułyńskiej. Na kopule wymieniono blachę miedzianą, odnowiono mur od ulicy Ormiańskiej oraz bramę wejściową. Ponadto, zgodnie z dawnymi technikami, odtworzono kolorystykę elewacji. Dodatkowo pod nadzorem konserwatorów odnowiono przepiękne i niezwykle barwne polichromie.

Jak wygląda Katedra Ormiańska?

Katedra ormiańska dzieli się na trzy główne części: starą, nową i środkową. Niektóre detale architektoniczne, rzeźby i epitafia odzwierciedlają wpływy gotyckie, renesansowe oraz barokowe.

Najstarsza część świątyni rozciąga się od apsydy do ambony i charakteryzuje się typowym wschodnioormiańskim stylem. Do ściany południowej przylega czteroarkadowy krużganek, w którym znajduje się, obecnie zamurowany, pierwotny portal wejściowy. Niegdyś od strony północnej znajdował się dokładnie taki sam krużganek, jednak dziś na jego miejscu znajdują się dwie zakrystie.

W roku 1630 dobudowano od zachodniej strony tzw. „część środkową”. Reprezentuje ona styl renesansowy i do dzisiaj zachował się w niej motyw winnej latorośli, który jest niezwykle powszechny w ormiańskich świątyniach.

Na początku XX w. do katedry dobudowano wyższą od reszty halę na rzucie prostokąta, czyli tzw. gawit. Podczas wspomnianej już wcześniej przebudowy w roku 1908, od strony zachodniej do gawitu dobudowano kaplicę kopułową z małą kopułą pokrytą dekoracją mozaikową o motywach orientalnych. W kaplicy tej stworzono miejsce dla chóru muzycznego.

Cechą charakterystyczną dla wszystkich trzech części katedry są łuki. Jedne są ostre, inne łagodne. Wszystkie ściany i sufity pokrywa bogata polichromia oraz kamienne ornamenty i płaskorzeźby. Dodatkową i niepowtarzalną ozdobą jest ponad sto chaczkarów, czyli ormiańskich krzyży wotywnych.

Ukraina | Katedra zbudowana została w drugiej połowie XIV wieku

Ukraina | Katedra zbudowana została w drugiej połowie XIV wieku (The Armenian Cathedral by Jennifer Boyer na licencji CC BY 2.0)

Dzieła Jana Henryka Rosena

Do najbardziej cenionych malowideł zaliczane jest trzyczęściowe dzieło Jana Henryka Rosena. Powstało ono w latach 1928-29. Malowidła znajdujące się na najniższym poziomie objęte są złotymi ramami. Do tych kompozycji zalicza się znajdujące się pod oknami dzieła pt.: "Ścięcie św. Jana Chrzciciela" oraz "Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny". Dawniej ich zwieńczeniem i ukoronowaniem były okienne witraże, które niestety uległy całkowitemu zniszczeniu podczas II wojny światowej.

Malowidła zdobią okna także z boków oraz ponad nimi. Unikatowym dziełem Rosena jest ikonograficzne przedstawienie pogrzebu św. Odilona. Jest to niezwykle rzadki motyw, będący cytatem z późnośredniowiecznej sztuki burgundzkiej.

W nawie głównej można także podziwiać obrazy: "Święty Idzi", "Śmierć św. Katarzyny Aleksandryjskiej", "św. Krzysztof przenoszący Dzieciątko Jezus przez rzekę" oraz "Św. Jerzy zabijający smoka".

W prezbiterium na ścianie centralnej absydy artysta wykonał fresk "Ustanowienie Przenajświętszego Sakramentu", który jest tłem dla głównego ołtarza.

Mówi się, że malowanym przez siebie postaciom Rosen dawał wizerunki znanych mu osób m.in. swoich przyjaciół i wysoko postawionych osób publicznych.

Ciekawostką jest znajdujący się nad wejściem do zakrystii obraz "Hołd pasterzy betlejemskich", który jest jedynym dziełem Rosena namalowanym na płótnie. Równie cenne, co malowidła Rosena, są fragmenty fresków z XV i XVI w. znajdujące się w najstarszej części katedry.

Mozaika Józefa Mehofera

Niezwykle interesująca jest zaprojektowana przez Józefa Mehofera mozaika. To modernistyczne dzieło znajduje się i zdobi kopułę w najstarszej części katedry. Mozaika wykonana została w światowej sławy firmie z Murano koło Wenecji w 1912-13 r. Główną część stanowi mozaikowa kompozycja zatytułowana "Święta Trójca", którą uzupełniają cztery postacie - "Personifikacje Cnót", znajdujące się w żagielkach (pendentywach). O bogactwie detali i kolorów tej mozaiki trudno mówić, gdyż słowa nie oddadzą tego co zobaczymy na miejscu.

Msza w trzech językach

Katedra Ormiańska wraz ze starówką Lwowa została wpisana w 1998 r. na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Podczas wizyty we Lwowie należy ją koniecznie zwiedzić. Ponadto, jeśli tylko ma się taką możliwość, warto także przyjść do niej w niedzielę punktualnie o godzinie 11:00, gdy rozpoczyna się msza. Odprawiana jest ona w trzech językach: rosyjskim, ukraińskim i armeńskim.

Zainteresują Cię również

Duże okna w Holandii Duże okna w Holandii
Spacerując czy przejeżdżając ulicami holenderskich miast z pewnością zwrócimy uwagę na duże, często niezasłonięte...
Kaplica Sykstyńska – 20 faktów i ciekawostek Kaplica Sykstyńska – 20 faktów i ciekawostek
O Kaplicy Sykstyńskiej w Pałacu Watykańskim powiedziano już wiele, nie będziemy więc powielać kwiecistych opisów na...
Świątynia Oktawiana Augusta w Puli Świątynia Oktawiana Augusta w Puli
Pula to przepiękna miejscowość położona w południowej Istrii. Nazywana jest „Chorwackim Rzymem”… I to nie z byle...
Koptowie - wspólnota chrześcijańska w Egipcie Koptowie - wspólnota chrześcijańska w Egipcie
Koptowie stanowią jedną z najstarszych wspólnot chrześcijańskich na Bliskim Wschodzie. Są też najliczniejszą grupą...
Zamek w Kyrenii Zamek w Kyrenii
Na północnym brzegu wyspy, w tureckiej części Cypru, położony jest zamek w Kyrenii. Z antycznego miasta, które...
Dubai Mall Dubai Mall
Znajdujące się w obrębie kompleksu Burdż Chalifa centrum handlowe Dubai Mall jest największym pod względem...