Schody Potiomkinowskie, łączące centrum miasta z portem i przystanią morską, stanowią jedną największych atrakcji Odessy. Te ogromne schody nosiły na przestrzeni lat różne nazwy: do 1955 r. – Schody Bulwarowe, wcześniej – Schody Nadmorskie, w XIX wieku – Gigantyczne Schody, od 1919 do 1941 – Schody Bulwaru Feldmana.
Ukraina | Gigantyczne schody stanowią symboliczne wejście do miasta (Potemkin Stairs. Odessa. by Oleg Naumenko na licencji CC BY-SA 2.0)
Rzut oka na schody
Początkowo schody składały się z 200 stopni podzielonych na 10 odcinków, ale podczas rozbudowy portu skróciły się o osiem stopni. Długość Schodów Potiomkinowskich wynosi 142 m. Są one zbudowane perspektywicznie, tzn. że ich podstawa (21,7 m) jest znacznie szersza od części górnej (12,5 m), co powoduje, że patrząc z góry odnosi się wrażenie jednakowej szerokości schodów na całej długości – parapety schodów wydają się wówczas równoległe. Inny jest jednak widok z dołu: schody wydają się być dłuższe, niż w rzeczywistości i widać tylko kaskadę stopni.
"Z urwistego zbocza zbiegając, udaję się nad morze..."
Położona na wzniesieniu Odessa potrzebowała wygodnego dojścia do leżącego nad morzem portu. W początkowym okresie dziejów miasta morze podchodziło prawie do skarpy przyszłego Bulwaru Nadmorskiego. Potem zostało wyparte przez urządzenia portowe i ulicę Nadmorską. Zejście do morza odbywało się tak, jak opisał to Puszkin w Podróży Oniegina: „z urwistego zbocza zbiegając, udaję się nad morze”.
Budowa schodów
Już po wyjeździe Puszkina z Odessy, na zboczu wzgórza zbudowano drewniane schody. Gigantyczne Schody Potiomkinowskie zostały zaprojektowane w 1825 roku przez architektów: F. Boffo, A. Mielnikowa i Pottiera, a zbudowane w latach 1837-1841 przez inżynierów Uptona i Morozowa. Książę Woroncow postanowił zbudować schody niejako w prezencie dla swojej żony Elżbiety i kosztowały go one 800 tysięcy rubli.
Schody ulokowano „w tym miejscu, gdzie była ścieżka”, jak mawiał odeski weteran Michaił Deribas. Doskonałość architektoniczną konstrukcji zawdzięczały one inżynierowi Uptonowi.
Ukraina | Położona na wzniesieniu Odessa potrzebowała wygodnego dojścia do leżącego nad morzem portu (Odessa by inga na licencji CC BY-ND 2.0)
Podstawą konstrukcyjną schodów jest gigantyczny, zbudowany z miejscowego wapnia klin, spoczywający na drewnianych palach i rozdzielony trzema podłużnymi i dziewięcioma poprzecznymi sklepionymi korytarzami tworzącymi na przecięciach masywne kolumny. One też podtrzymują same schody: pochyłą płaszczyznę z ułożonymi na wierzchu stopniami. Poprzeczne galerie utworzyły na bocznych ścianach schodów ładne arkady.
Szczegółowo opowiadał o nich w liście z Odessy rosyjski dramaturg A. N. Ostrowski: „Od bulwaru do morza prowadzą jedyne w swoim rodzaju schody podzielone na 10 odcinków po 20 stopni każdy. Niby 200 stopni, a wchodzi się lekko” (ten efekt uzyskano stosując optymalny kąt nachylenia schodów, oraz odpowiednią ilość tarasów pozwalających pieszemu odetchnąć).
Schody Potiomkinowskie w filmie
Opis Ostrowskiego nie zgadza się dzisiaj jedynie co do ilości stopni, których początkowo było rzeczywiście 200, a schody sięgały niemal do morza. Później, przy budowie ulicy Nadmorskiej, osiem stopni zasypano i – jak twierdzą starzy mieszkańcy miasta – tkwią one po dziś dzień pod jezdnią ulicy. Tarasy zbocza ukryły konstrukcję schodów i z góry wyglądają one jak „szerokie, rozpostarte płótno”.
Wiosną 1919 r. na Schodach Potiomkinowskich wystąpił miejscowy Teatr Kameralny. Światową sławę zyskały odeskie schody dzięki filmowi Pancernik Potiomkin (1925) S. Eisensteina. W kluczowej scenie filmu po stopniach schodów toczy się wózek dziecięcy – właśnie dzięki filmowi schody zyskały swoją obecną nazwę. Historia i film na zawsze związały Gigantyczne Schody z pancernikiem „Potiomkin”.
Ukraina | Schody Potiomkinowskie zostały zbudowane w latach 1837-1841 (Odessa - escalier Potemkine - 20-06-2009 - 18h39 by Panoramas na licencji CC BY-ND 2.0)
Renowacja schodów
Schody Potiomkinowskie stopniowo naruszała erozja, w 1933 r. piaskowiec został wymieniony na różowo-szary granit, a tarasy pokryto asfaltem. Na plakatach agitacyjnych czasów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej schody były symbolem Odessy.
Obok schodów funkcjonuje kolejka linowa, łącząca ulicę Nadmorską z bulwarem Nadmorskim. Zbudowano ją w 1902 roku, a w latach 70. ubiegłego wieku zastąpiono ruchomymi schodami. Po zniszczeniu ruchomych schodów w latach 90., władze miasta postanowiły zbudować nową kolej linową, którą uruchomiono 2 września 2005 r. w 211 rocznicę założenia Odessy. Kolejka składa się z dwóch wagonów, a w każdym z nich mieści się 12 osób. Czas jazdy kolejki wynosi 1 minutę i 10 sekund.
Ciekawostki związane ze Schodami Potiomkinowskimi:
- Każdego roku organizowany jest bieg „W górę po Potiomkinowskich Schodach”. Aktualny rekord wynosi 22,8 sek.
- Przeprowadzone wyniki badań lokują schody Potiomkinowskie na szóstym miejscu w pierwszej dziesiątce najpiękniejszych schodów Europy.
- Z powodu szczególnego przebiegu linii brzegowej Schody Potiomkinowskie opuszczają się do morza w kierunku północno-wschodnim, a nie południowym, jak się wizualnie wydaje.
- W czasie obchodów Dnia Odessy stopnie schodów są wykorzystane jak ogromna trybuna dla widzów oglądających pokaz fajerwerków.
Ukraina | Widok ze Schodów Potiomkinowskich (Odessa Ukraine 2007 by Thomas Depenbusch (Depi) na licencji CC BY 2.0)
Zainteresują Cię również
Zamek w Dubnie
Duże okna w Holandii
Koptowie - wspólnota chrześcijańska w Egipcie
Zamek w Kyrenii
Noclegi w Kijowie
Dubai Mall
