Monumentalny budynek Sofii Kijowskiej (Soboru Mądrości Bożej) to jeden z nielicznych zachowanych zabytków z czasów Rusi. Świątynia odegrała ważną rolę nie tylko w życiu religijnym, ale także politycznym i kulturalnym Ukrainy.
Budowla ta zachwyca szczególnie ze względu na przepiękne mozaiki i freski, które zostały docenione na arenie międzynarodowej przez UNECSO.
Ukraina | Sofia Kijowska (Sobór Mądrości Bożej) (Kiev: Saint Sophia's Cathedral by Jorge Franganillo na licencji CC BY 2.0)
Dzieje świątyni
Ten jeden z najwspanialszych zabytków Europy Wschodniej wzniesiony został najprawdopodobniej w latach 1011-1017.
Po grabieży w roku 1169 i 1240 cerkiew stopniowo popadała w ruinę. Dopiero w roku 1633 metropolita Piotr Mogiła (Mohyła) wydał zlecenie renowacji świątyni.
Górna część budynku została gruntownie przebudowana na wzór włoski, według planów architekta Octaviano Mancini, z zachowaniem stylu ukraińskiego baroku. Jednocześnie pozostawiono nienaruszone bizantyjskie wnętrze, zachowując jego splendor. Prace renowacyjne trwały aż do roku 1740. Od tej pory wygląd Soboru nie uległ zmianie.
Możesz zapoznać się także ze szczegółową historią tej świątyni.
Zabudowa monastyru
Nazwa budowli pochodzi prawdopodobnie od Świątyni Hagia Sofia z Konstantynopola. Wspaniały monastyr obejmuje zespół różnych budynków, m. in.: dzwonnicę, refektarz, konsystorz, bursę, bibliotekę i rezydencję metropolity kijowskiego, tworząc sporych rozmiarów kompleks.
Główny budynek ma 5 naw, 5 absydy i 13 zielonych i złotych kopuł. Z trzech stron toczony jest dwupoziomowymi, otwartymi galeriami. Wieże mają od 37 do 55 metrów. Pierwotnie cerkiew była miejscem pochówku władców Rusi. Do naszych czasów zachował się jednak tylko jeden grobowiec – Jarosława I Mądrego, który został tutaj pochowany w roku 1054.
Początkowo budowla nie była z zewnątrz otynkowana, a jedynie pobielona. W roku 1651 na szczycie istniejących kopuł dołożono małe kopuły pokryte złotem.
Ukraina | W oddali Sobór Mądrości Bożej (Saint Sophia's Cathedral by Hans Birger Nilsen na licencji CC BY 2.0)
Mozaiki i freski
Wnętrze Soboru Sofijskiego zdobione jest bizantyjskimi oraz ruskimi mozaikami i freskami pochodzącymi z XI i XII wieku. Mozaiki zajmują 260 metrów kwadratowych, a freski aż 3000.
Szczególnie cenne są mozaiki z XI w., które zdobią główną część kościoła – centralną kopułę i główny ołtarz. Przedstawiają one bohaterów doktryny chrześcijańskiej.
Arcydziełem sztuki jest 6-metrowa mozaika przedstawiająca Matkę Boską z uniesionymi dłońmi, tzw. „Oranta”, co z łaciny oznacza: „Modląca się”.
Ponadto w soborze można podziwiać mozaikę Jezusa Chrystusa, 12 apostołów, czterech ewangelistów oraz piętnastu męczenników.
Wszystkie mozaiki charakteryzują się złotym tłem i ogromną paletą barw. Większość kostek mozaik ma wielkość 1cm2, jednak te używane do przedstawiania szczegółów takich jak np. twarze mają wielkość 0,25cm2.
Freski znajdujące się wewnątrz świątyni zostały podporządkowane jednej idei mającej przedstawić chrześcijańskie nauczanie i konsolidację władzy feudalnej. Ponadto miały one ukazać wielkość Rusi Kijowskiej i jej międzynarodowe znaczenie. Dlatego też znaczącą ich część stanowią malowidła kompozycji świeckich. Na trzech ścianach nawy, naprzeciw głównego ołtarza, powstał portret rodziny założyciela świątyni – księcia Jarosława I Mądrego. W centrum kompozycji jest obraz Jezusa Chrystusa i postacie księżnej Olgi Mądrej oraz księcia Włodzimierza. Znajduje się tu także wizerunek żony Jarosława – Księżnej Irene oraz ich synów i córek. Niestety do naszych czasów zachował się jedynie wizerunek Jarosława I Mądrego.
Ukraina | Sobór Mądrości Bożej - jeden z siedmiu cudów Ukrainy (Catedral de Santa Sofía by Juanedc na licencji CC BY 2.0)
Oprócz tego w świątyni można podziwiać także inne freski, m. in.: „Zesłanie Ducha Świętego”, „Czterdziestu męczenników z Sebaste”, „Gościnność Abrahama”, „Ofiara Izaaka” czy „Trzej młodzi w piecu ognistym”.
Sobór Mądrości Bożej zdobił także piękny złoty ikonostas. Pierwszy powstał w latach 1637-38 na zlecenie metropolity Petro Mohyła. W 1747 wykonano nowy drewniany ikonostas pokryty złotem. Jego twórcami byli ukraińscy mistrzowie sztuki. Jest on doskonałym przykładem harmonijnego i perfekcyjnego połączenia rzeźby w drewnie z malarstwem sztalugowym. Ikonostas ten składa się z trzech warstw, z których do dziś pozostał tylko dół. Niestety bolszewicy zniszczyli i spalili osiem barokowych ikonostasów, ołtarze boczne i górną kondygnację ołtarza głównego.
Jeden z siedmiu cudów Ukrainy
Ze względu na niepowtarzalne walory artystyczne Sobór Mądrości Bożej został w 1990 r. wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Ponadto 21 sierpnia 2007 r. został oficjalnie uznany za jeden z siedmiu cudów Ukrainy.
Cały kompleks budowli z Soborem Sofijskim stanowi Narodowy Rezerwat Historyczny "Sofia Kijowska".
Zainteresują Cię również
Katedra w Kolonii
Hala Sultan Tekke
Katedra Świętego Mikołaja (Meczet Lala Mustafa Paszy)
Katedra w Porto
Meczet Selimiye w Edirne
Meczet Eski w Edirne
