Sobór Świętego Jura widać z wielu miejsc lwowskiej starówki. W zasadzie nie jest to jedna budowla, lecz cały kompleks, który został wybudowany na wzgórzu.

Wiążą się z nim legendy oraz wiele historycznych wydarzeń, istotnych nie tylko ze względu na samą świątynię, ale i dzieje całego Lwowa.

Ukraina | Archikatedralny sobór św. Jura we Lwowie

Ukraina | Archikatedralny sobór św. Jura we Lwowie (St. George’s Cathedral by Jennifer Boyer na licencji CC BY 2.0)

Dzieje Soboru Świętego Jura

Archikatedralny sobór św. Jura wznosi się przy placu o tej samej nazwie. Jest to katedralna cerkiew ukraińskiego Kościoła Grekokatolickiego, należąca do metropolii halickiej, utworzonej 24 lutego 1807 roku przez papieża Piusa VII. Podczas rządów sowieckich w latach 1946-1990 sobór został zmieniony w katedrę prawosławną patriarchatu moskiewskiego. Niestety w okresie tym część elementów stanowiących jego wystrój została usunięta. W roku 1991 papież Jan Paweł II ustanowił metropolitą lwowskim obrządku bizantyjsko-ukraińskiego kardynała Myrosława Lubacziwśkiego.

Święty Jura

Święty Jura znany nam bardziej jako św. Jerzy uważany jest za postać historyczną. Według legendy walczył on ze smokiem. Przez Kościół uważany jest za męczennika i Jednego z Czternastu Świętych Wspomożycieli. Nazywany bywa Jerzym Zwycięzcą. Żył w III wieku, a urodził się w Kapadocji (Turcja). Św. Jerzy jest patronem bractw rycerskich, wędrowców, górników, żołnierzy, kowali, bednarzy, artystów, więźniów, rolników, jak również skautów i harcerzy. Jest również patronem wielu państw (np. Gruzji, Bośni, Litwy) i miast (np. Neapolu).

Kompleks barokowo-rokokowy

Sobór wraz z dzwonnicą, budynkami kapituły oraz pałacem metropolitów tworzy barokowo-rokokowy kompleks, który otoczony jest murem. Całość wybudowana została na Wzgórzu Świętojurskim. Budowę rozpoczęto w latach 1743-44, kiedy to zburzono znajdująca się w tym miejscu starą, gotycką świątynię. Z danych archeologicznych wiadomo, że już w XIII wieku w tym miejscu stała kaplica i domy mnichów-pustelników. Jednakże lokalne legendy głoszą, że już w roku 1280 wybudowano tutaj pierwszy drewniany klasztor, który uległ doszczętnemu spaleniu podczas pożaru w roku 1340. Dwadzieścia trzy lata później w tym samym miejscu na zlecenie archimandryta Eutymiusza wybudowano pierwszą murowaną świątynię. Jej projektantem najprawdopodobniej był Dorhi, nazywany także Doring. Była to świątynia o cechach charakterystycznych dla gotyku: z dwuspadowym dachem i typową dla Lwowa niewysoką dzwonnicą.

Jak wygląda Sobór Świętego Jura?

Sobór św. Jura ma wręcz monumentalne rozmiary. Stojąc przed frontem katedry łatwo dostrzec pierwsze detale charakterystyczne dla budowli barokowych. Jednym z najpiękniejszych elementów fasady jest wieńcząca go balustrada z pomnikiem św. Jura na koniu walczącego ze smokiem.

Do głównego wejścia prowadzą reprezentacyjne schody, których balustradę zdobią rzeźby wykonane przez Szymona Starzewskiego. Przedstawiają one postacie uskrzydlonych geniuszy. Na balustradzie znajdują się także figury dwóch świętych: Leona i Atanazego. Mają one styl typowo rokokowy, a stworzył je Jan Jerzy Pinzel. U podnóża schodów, w ich centralnej części, znajduje się wnęka z rzeźbą św. Onufrego.

Obok wejścia do Soboru wisi tablica pamiątkowa poświęcona ukraińskiemu poecie, pisarzowi i działaczowi oświatowemu, Markijanowi Szaszkewyczowi, który żył w latach 1811–1843.

Ukraina | Sobór św. Jury w roku 1998 został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO

Ukraina | Sobór św. Jury w roku 1998 został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO (St. George’s Cathedral by Jennifer Boyer na licencji CC BY 2.0)

Wewnątrz soboru…

Dopiero po wejściu do środka można w pełni docenić piękno soboru. Wiele osób uważa, że jest to jeden z najpiękniejszych europejskich zabytków końca epoki.

Złoto-kremowy wystrój zapiera dech bogactwem zdobień. Mimo iż budynek jest trzynawowy, to harmonijnie wpisuje się w plan wschodnich kościołów. Jego konstrukcja oparta jest na planie krzyża greckiego z widocznym wydłużeniem „ramion” na linii wschód-zachód. W narożnikach, pomiędzy ramionami transeptu a główną nawą, wybudowano cztery kaplice. Każda z nich przykryta jest małą, niewidoczną z zewnątrz kopułą.

W środkowej części katedry wznosi się kopuła centralna zwieńczona latarnią z krzyżem. Główny ołtarz ma formę arkady wspieranej przez dwie kolumny. Powstał on w latach 1770-71, jednak do tej pory znawcy spierają się co do jego twórcy. Jedni uważają, że jest to dzieło dłuta Sebastiana Fesingera, inni skłaniają się ku twierdzeniu, że twórcą był Michał Filewicz. W centralnej części ołtarza znajduje się obraz „Kazanie na górze”, pędzla Franciszka Smuglewicza.

Interesujący jest także ikonostas w stylu rokoko. Niedaleko niego na jednym z filarów znajduje się pochodząca z XVII w. cudowna ikona Matki Boskiej Trembowelskiej.

Oprócz głównego ołtarza wewnątrz soboru znajduje się sześć barokowych ołtarzy bocznych. Ponadto znajdują się tu także marmurowe epitafia z portretami biskupów i metropolitów lwowskich (np. Spirydiona Litwinowicza). Do jednej z krypt przed wybuchem II wojny światowej przeniesiono zwłoki księcia ruskiego Jarosława Ośmiomysła (1130-1187roku). Istnieją jednak pewne wątpliwości, czy na pewno jest to jego ciało.

Ukraina | Ołtarz główny w Katedrze św. Jura

Ukraina | Ołtarz główny w Katedrze św. Jura (St. George’s Cathedral by Jennifer Boyer na licencji CC BY 2.0)

Kapituła

W skład kompleksu soboru wchodzi budynek kapituły. Jest on niezwykle ciekawy choćby ze względu na to, że z zewnątrz jest trzypiętrowy, a wewnątrz tylko dwupiętrowy. Jest to skutek obniżenia terenu, na którym go wybudowano.

Kapituła złożona jest z trzech części. Dwa równoległe do siebie skrzydła budowli połączone są korpusem zwieńczonym dzwonnicą. Wieża dzwonnicy została zaprojektowana przez Józefa Semlera i wybudowana w roku 1828. Powieszono w niej dzwon nazywany „Tatarem” lub „Dzwonem Lubarta”. Mimo iż dzwon ten odlany został w roku 1341, to wisi do dzisiaj, będąc jednym z najstarszych zabytków.

Pałac Metropolitów

Kolejnym budynkiem należącym do kompleksu jest Pałac Metropolitów. Budynek został wybudowany w 1762, a zaprojektował go Klemens Fesinger. Pałac ma dwa wysokie piętra i reprezentuje styl rokoko. Wystrój wnętrz, który można obecnie podziwiać został wykonany w 1885 r. według projektu Sylwestra Hawryszkewycza. Ciekawostką jest, że to właśnie w nim zatrzymał się na nocleg papież Jan Paweł II podczas swojej wizyty we Lwowie.

Dzięki walorom artystyczno-architektonicznym oraz dużemu znaczeniu historycznemu Sobór św. Jury w roku 1998 wraz ze Starym Miastem, Wysokim Zamkiem i Podzamczem został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Jest to kolejny argument, aby turyści zwiedzający Lwów nie pominęli tego miejsca podczas wędrówek po mieście.

Zainteresują Cię również

Duże okna w Holandii Duże okna w Holandii
Spacerując czy przejeżdżając ulicami holenderskich miast z pewnością zwrócimy uwagę na duże, często niezasłonięte...
Zamek w Kyrenii Zamek w Kyrenii
Na północnym brzegu wyspy, w tureckiej części Cypru, położony jest zamek w Kyrenii. Z antycznego miasta, które...
Dubai Mall Dubai Mall
Znajdujące się w obrębie kompleksu Burdż Chalifa centrum handlowe Dubai Mall jest największym pod względem...
Klasztor Kykkos w górach Troodos Klasztor Kykkos w górach Troodos
Ten piękny i uważany za najwspanialszą budowlę tego typu na Cyprze, XI-wieczny klasztor, leży w górach Troodos, na...
Burdż Chalifa Burdż Chalifa
Burdż Chalifa, czyli „Wieża Chalify”, to najwyższy budynek w Dubaju oraz najwyższa lądowa konstrukcja jaką...
Zamek św. Jerzego – korona Lizbony Zamek św. Jerzego – korona Lizbony
Jednym z miejsc wartych uwagi jest Zamek św. Jerzego (Castelo de São Jorge). Znajduje się on na wzgórzu nad Tagiem...