Wycinanka to jeden z rodzajów ukraińskiej ludowej sztuki dekoracyjnej. Nazwa pochodzi od sposobu wykonywania ozdób, czyli od słowa „wycinać”. Ażurowe albo sylwetkowe kompozycje wycinane są nożycami lub nożem z białego albo kolorowego papieru.

Dawniej wycinanki wykorzystywano do ozdabiania ścian, okien, półek i pieców.

Ukraina | Wycinanka to jeden z rodzajów ludowej sztuki dekoracyjnej

Ukraina | Wycinanka to jeden z rodzajów ludowej sztuki dekoracyjnej (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)

Historia ludowej wycinanki

Pierwsze wycinanki pojawiły się w VII-XII wieku w Chinach – w ojczyźnie papieru. W przeddzień święta wiosny chińskie kobiety naklejały na okna tradycyjne papierowe wzory – tematy w postaci smoków, kwiatów i różnych innych symboli.

W Europie Zachodniej wycinanki były podobne do grafiki wykonanej na arkuszu papieru. Narody słowiańskie wykorzystywały wycinankę głównie jako element dekoracyjny w tradycyjnych ornamentach ludowych. Spotyka się wycinanki w wyrobach sztuki narodów Ałtaju, na północy Europy, na Bałkanach i u wielu narodów słowiańskich.

Na Ukrainie pierwowzorem tego rodzaju sztuki były wycinanki ze skóry i tkaniny. Znany powszechnie keptar (tradycyjna męska i damska kamizelka), oprócz obfitego haftu, jest bogato obszyty różnymi, wyciętymi ze skóry detalami.

Ukraina | Ażurowe albo sylwetkowe kompozycje wycinane są z białego lub kolorowego papieru

Ukraina | Ażurowe albo sylwetkowe kompozycje wycinane są z białego lub kolorowego papieru (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)

Na Połtawszczyźnie do połowy XX wieku wierzchnia damska odzież była dekorowana aplikacjami z aksamitu albo innej tkaniny. Często były to obrazy drzewa życia, symetrycznych stylizowanych gałęzi i innych elementów dekoracyjnych.

Pierwsze papierowe wycinanki pojawiły się na Ukrainie w XVII-XVIII wieku. Kiedy w połowie XIX w. papier stał się tańszy, wycinanki na długo weszły w życie mieszczan i chłopów. Można je było zobaczyć w domach na ścianach, oknach, belkach, na piecu. Stały się popularną ozdobą ukraińskiego domu.

Ukraina | Pierwsze papierowe wycinanki pojawiły się na Ukrainie w XVII-XVIII wieku

Ukraina | Pierwsze papierowe wycinanki pojawiły się na Ukrainie w XVII-XVIII wieku (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)

Wycinanka musi mieć temat

Tradycyjna wycinanka zawiera temat (sjużet), z którego można wyczytać, co się dzieje we wsi, kto się urodził, gdzie jest wesele, jakie były święta itp.

Przy całym swym podobieństwie, wycinanki z różnych regionów posiadają specyficzne cechy, właściwe tylko dla tej określonej części kraju.

Ozdoby świąteczne

Z okazji świąt Ukraińcy wykonywali przede wszystkim wycinanki w postaci śnieżynek-gwiazdek, krzyża czy figur aniołów.

Wycinankę-krzyż często przyczepiano na belce, gdzie wisiała dziecięca kołyska.

Ukraina | W XIX wieku wycinanki stały się popularną ozdobą ukraińskiego domu

Ukraina | W XIX wieku wycinanki stały się popularną ozdobą ukraińskiego domu (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)

Wycinankowe serwetki i firanki

Papierowymi serwetkami z ażurowymi wycinankami ozdabiano półki, czasem pełniły one rolę firanek w oknach, nawet w miastach, zwłaszcza w trudnych czasach powojennych.

Między oknami w ukraińskim domu wisiały często wycinanki z wyobrażeniem „drzewa życia”. Na gałęziach tych drzew sadzano ptaki, w dole pnia można było zobaczyć figury ludzi albo sylwetki zwierząt. To symbol rodziny, rodu i jest on typowy dla wszystkich regionów Ukrainy.

Wycinanka dziś

Dziś tego rodzaju sztuka jest szczególnie zalecana dla dzieci: wycinanka rozwija zdolności manualne, myślenie przestrzenne i zmysł artystyczny.

Ukraina | Wycinanka we współczesnej formie

Ukraina | Wycinanka we współczesnej formie (artist: Mykola Telizhenko, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)

Zainteresują Cię również

Jacy są Chorwaci? Jacy są Chorwaci?
Długotrwała rzeczywistość wojenna nie pozostała bez wpływu na charakter narodowy Chorwatów, którzy przez wiele lat...
Egipski papirus Egipski papirus
Symbol Dolnego Egiptu – papirus – znany był w Egipcie już około 3 tysięcy lat p.n.e. i  stanowił najważniejszy...
Jak ubierać się w Dubaju? Jak ubierać się w Dubaju?
Dubaj jest emiratem dość tolerancyjnym pod względem ubioru, jednak mimo wszystko obowiązuje tu, wynikający z norm...
Duże okna w Holandii Duże okna w Holandii
Spacerując czy przejeżdżając ulicami holenderskich miast z pewnością zwrócimy uwagę na duże, często niezasłonięte...
Cypryjskie zwyczaje – czyli jak uniknąć gafy? Cypryjskie zwyczaje – czyli jak uniknąć gafy?
Zwyczaje na Cyprze zwykle nie odbiegają od tych panujących w całej Europie. Jest jednak kilka aspektów, na które...
Ślub i wesele w Chorwacji Ślub i wesele w Chorwacji
Mówi się, w Chorwacji dwie rzeczy są rzeczywiście warte uwagi: chorwackie średniowieczne twierdze i zamki oraz...