Wycinanka to jeden z rodzajów ukraińskiej ludowej sztuki dekoracyjnej. Nazwa pochodzi od sposobu wykonywania ozdób, czyli od słowa „wycinać”. Ażurowe albo sylwetkowe kompozycje wycinane są nożycami lub nożem z białego albo kolorowego papieru.
Dawniej wycinanki wykorzystywano do ozdabiania ścian, okien, półek i pieców.
Ukraina | Wycinanka to jeden z rodzajów ludowej sztuki dekoracyjnej (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)
Historia ludowej wycinanki
Pierwsze wycinanki pojawiły się w VII-XII wieku w Chinach – w ojczyźnie papieru. W przeddzień święta wiosny chińskie kobiety naklejały na okna tradycyjne papierowe wzory – tematy w postaci smoków, kwiatów i różnych innych symboli.
W Europie Zachodniej wycinanki były podobne do grafiki wykonanej na arkuszu papieru. Narody słowiańskie wykorzystywały wycinankę głównie jako element dekoracyjny w tradycyjnych ornamentach ludowych. Spotyka się wycinanki w wyrobach sztuki narodów Ałtaju, na północy Europy, na Bałkanach i u wielu narodów słowiańskich.
Na Ukrainie pierwowzorem tego rodzaju sztuki były wycinanki ze skóry i tkaniny. Znany powszechnie keptar (tradycyjna męska i damska kamizelka), oprócz obfitego haftu, jest bogato obszyty różnymi, wyciętymi ze skóry detalami.
Ukraina | Ażurowe albo sylwetkowe kompozycje wycinane są z białego lub kolorowego papieru (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)
Na Połtawszczyźnie do połowy XX wieku wierzchnia damska odzież była dekorowana aplikacjami z aksamitu albo innej tkaniny. Często były to obrazy drzewa życia, symetrycznych stylizowanych gałęzi i innych elementów dekoracyjnych.
Pierwsze papierowe wycinanki pojawiły się na Ukrainie w XVII-XVIII wieku. Kiedy w połowie XIX w. papier stał się tańszy, wycinanki na długo weszły w życie mieszczan i chłopów. Można je było zobaczyć w domach na ścianach, oknach, belkach, na piecu. Stały się popularną ozdobą ukraińskiego domu.
Ukraina | Pierwsze papierowe wycinanki pojawiły się na Ukrainie w XVII-XVIII wieku (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)
Wycinanka musi mieć temat
Tradycyjna wycinanka zawiera temat (sjużet), z którego można wyczytać, co się dzieje we wsi, kto się urodził, gdzie jest wesele, jakie były święta itp.
Przy całym swym podobieństwie, wycinanki z różnych regionów posiadają specyficzne cechy, właściwe tylko dla tej określonej części kraju.
Ozdoby świąteczne
Z okazji świąt Ukraińcy wykonywali przede wszystkim wycinanki w postaci śnieżynek-gwiazdek, krzyża czy figur aniołów.
Wycinankę-krzyż często przyczepiano na belce, gdzie wisiała dziecięca kołyska.
Ukraina | W XIX wieku wycinanki stały się popularną ozdobą ukraińskiego domu (artist: Natalya Gulyaeva, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)
Wycinankowe serwetki i firanki
Papierowymi serwetkami z ażurowymi wycinankami ozdabiano półki, czasem pełniły one rolę firanek w oknach, nawet w miastach, zwłaszcza w trudnych czasach powojennych.
Między oknami w ukraińskim domu wisiały często wycinanki z wyobrażeniem „drzewa życia”. Na gałęziach tych drzew sadzano ptaki, w dole pnia można było zobaczyć figury ludzi albo sylwetki zwierząt. To symbol rodziny, rodu i jest on typowy dla wszystkich regionów Ukrainy.
Wycinanka dziś
Dziś tego rodzaju sztuka jest szczególnie zalecana dla dzieci: wycinanka rozwija zdolności manualne, myślenie przestrzenne i zmysł artystyczny.
Ukraina | Wycinanka we współczesnej formie (artist: Mykola Telizhenko, photographer: Victoria Khomyn – Made In Ukraine)
Zainteresują Cię również