Zamek w Olesku nie ma w zasadzie szans na konkurencję z takimi perełkami architektury, jak budowle w Kamieńcu Podolskim, Chocimiu, Palance czy Sudaku – nie ta kategoria „wagowa”.
Ale wystarczy sam fakt, że w zamku urodził się wybitny polski król Jan III Sobieski, aby postawić go w jednym rzędzie z najbardziej znakomitymi zabytkami Ukrainy.
Ukraina | Zamek w Olesku (Олеський замок) (Olesko Castle 01 by Elena Pleskevich na licencji CC BY-SA 2.0)
Narodziny Jana III Sobieskiego
Co ciekawe, matka przyszłego króla była Rusinką, to jest Ukrainką. Mówią, że swojego ukraińskiego pochodzenia król nigdy nie ukrywał, ani się go nie wstydził. O tym, że będzie z niego bardzo ważna figura zaczęto mówić już w dniu jego urodzin. Powiadają, że tego akurat dnia Tatarzy podjechali w pobliże zamku, aby postraszyć Ukraińców. I wtedy rozpętała się burza: siarczyste pioruny poraziły Tatarów… No, z tym to może już lekka przesada, ale podobno grzmot był tak silny, że na pół pękł czarny, marmurowy stół, na którym akuszerka położyła królewicza-noworodka. I ogłuchła biedaczka.
Budowa zamku w Olesku
Ponad sześć wieków minęło od czasu, kiedy na wysokim wzgórzu w Olesku zbudowano zamek. Było to w ciężkim okresie rozpadu Rusi Kijowskie na udzielne księstewka i zajęcia jej terytorium przez wrogów zewnętrznych. W 1223 roku wojska Czyngis-chana rozgromiły zjednoczone ruskie drużyny nad rzeką Kałką. To wydarzenie było symbolem końca potęgi państwa Kijowskiego. Niszcząc i paląc wsie, tatarsko-mongolskie hordy dotarły do zachodnich rubieży Rusi Kijowskiej. W 1241 r. oddziały Batu-chana zrujnowały miasto Plisnieńsk, leżące 10 km od Oleska. Prawdopodobnie właśnie uciekinierzy z tego miasta założyli na wzgórzu wśród moczarów grodzisko, z którego z czasem powstała twierdza.
Pierwsze pisane wzmianki o zamku w Olecku są datowane na 1327 rok, kiedy to przeszedł we władanie Jurija, syna mazowieckiego księcia Trojdena i rosyjskiej księżny Marii.
Wzniesienie, na którym zbudowano zamek, było podstawą umocnień. Niżej, na zboczu góry, przechodził pierścieniem wał z częstokołem, a dalej – jeszcze jedna linia obrony wał z fosą. Wzgórze otaczał podmokły, niedostępny równinny teren. Na szczycie wzniesiono mury obronne na planie owalu, o długości ok. 130 m.
Ukraina (Olesko) | Herb zamku (Ingolstadt by stefan m na licencji CC BY-ND 2.0)
Innowacje i przebudowy
Położenie zamku na granicy Litwy i Polski powodowało nieustanne walki o niego i przechodzenie z rąk do rąk.
W 1605 r. zamek Oleski ze wszystkimi otaczającymi ziemiami i wsiami przeszedł w ręce wielkiego ukraińskiego magnata Iwana Daniłowicza. Był on typowym przedstawicielem feudalnych elit. Za wiano swojej pierwszej żony, Katarzyny Krasickiej, postanowił przebudować zamek Olecki – zamienić średniowieczną twierdzę w renesansowy pałac. Nieznany architekt (najprawdopodobniej Włoch Galeazzo Appiani), który kierował pracami na zamku, wypełnił postawione przed nim zadanie. Istniejące pomieszczenia w większości zostały, ale ozdobiono powierzchnie ścian i baszt. W celu połączenia budynków sięgających murów obronnych, zbudowano odkryte galerie w formie arkad. Okna na piętrze otrzymały kamienne ramy, a drzwi – portale. Nad bramą i w portalach umieszczono herby właścicieli zamku.
XVIII wiek był okresem znacznych zmian w zamku. Dużą rolę w zmianie wystroju wnętrz odegrał francuski rzeźbiarz Le Blanc. Na zamku pojawiły się nowe kominy i piece, ściany pokryto stiukiem, monumentalnymi malowidłami i sztucznym marmurem. Komnaty zamkowe, w zależności od przeznaczenia, otrzymały nazwy: „portretowa”, „europejska”, wiedeńska”, „lustrzana” itp.
Ukraina | Pomnik przy zamku w Olesku (w 1996 roku odbywał się tu plener rzeźbiarski i w parkowej alei w pobliżu zamku znajdują się prace, które wówczas powstały) (by Dmitry Mokshin)
Muzeum-rezerwat
W czasach radzieckich zamek odrestaurowano i utworzono w nim muzeum-rezerwat architektoniczny „Zamek Oleski” oraz oddział Galerii Lwowskiej. W zamkowej galerii zebrano ponad 500 dzieł malarstwa, rzeźby i sztuki dekoracyjnej Zachodniej Ukrainy X-XVIII wieku.
Obecnie w zamku znajduje się restauracja „Gridnica” (znaczenie: pomieszczenie dla szeregowych drużynników na dworze kniazia), która wspiera utrzymanie zamku.
Obok zamku zachowały się zabudowania klasztoru kapucynów z 1737 r. Jest to klasyczny barokowy kompleks budynków, którego kompozycyjnym centrum jest kościół.
Zainteresują Cię również
Koptowie - wspólnota chrześcijańska w Egipcie
Lwowski Rynek
Spacer po Wilnie
Twierdza Genueńska w Sudaku
Piramidy - symbol Egiptu
Hipodrom w Stambule
