Do 1945 r. w Turcji funkcjonował system jednopartyjny. Jedyną legalną partią była kemalistowska CHP. Poprawki do ustawy o partiach wprowadzono po II wojnie światowej.
Turcja | Turecki polityk i ekonomista Recep Tayyip Erdogan (po lewej) (Συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Recep Tayyip Erdogan by Αλέξης Τσίπρας Πρωθυπουργός της Ελλάδας na licencji CC BY-SA 2.0)
Przejście do systemu wielopartyjnego
W latach 1945-50 nastąpił istny wysyp nowych partii. Dużą rolę odegrała założona w 1946 r. Demokrat Parti. Partia ta prezentowała poglądy liberalne pod względem gospodarczym, a jednocześnie zapowiadała większą swobodę w kwestii religii. Wygrała wybory w 1950 r. Za jej kadencji Turcję przyjęto do NATO. Jej rządy, naznaczone korupcją, cenzurą i przejawami dławienia opozycji, skończyły się jednak zamachem wojskowym w 1960 r.
Zamachy wojskowe
Zamach z 1960 r. stworzył wzór dla przeprowadzania kolejnych zamachów: wojskowi przejmowali władzę i po ustabilizowaniu sytuacji oddawali ją w ręce polityków (zwykle CHP). Kolejne zamachy miały miejsce w 1971 r. i 1980 r. Zamach z 1980 r. był ostatnim, w którym wojsko przejęło władzę, a szef sztabu został głową państwa.
W 1997 r. miał miejsce tzw. „zamach postmodernistyczny” – nie doszło do prawdziwej interwencji wojskowej, ale na sugestię sztabu obalony został prawicowy rząd premiera Erbakana.
Tzw. „e-zamach” przeprowadzono w 2007 r., kiedy to sztab generalny nie chciał dopuścić do wyboru Erdoğana z AKP na prezydenta i zamieścił na swojej stronie internetowej sugestywny tekst mówiący o obronie świeckości republiki za wszelką cenę.
Obecnie, w związku ze staraniami Turcji o członkostwo w UE, rola wojska w sprawowaniu władzy zmniejszyła się.
Najważniejsze partie polityczne
Najstarszą partią polityczną w Turcji jest Republikańska Partia Ludowa (CHP), założona w latach 20. Jest to partia kemalistowska, centrolewicowa. Jej liderem jest Kemal Kılıçdaroğlu.
Istotną rolę odgrywała długo partia Süleymana Demirela – Adalet Partisi (Partia Sprawiedliwości). Jej kontynuatorka, Doğru Yol Partisi (Partia Słusznej Drogi) to partia konserwatywna, centroprawicowa. Jej liderem jest Çetin Özaçıkgöz. Partia nie odgrywa obecnie dużej roli.
Konserwatywne partie islamskie znane są z tego, że po delegalizacji odradzają się pod innymi nazwami. Liderem kilku takich partii był Necmettin Erbakan, założyciel Partii Ładu Narodowego, Partii Ocalenia Narodowego czy Partii Dobrobytu. Działacze jego ugrupowań utworzyli również Partię Cnoty.
Centroprawicowa, umiarkowanie konserwatywna jest Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (Adalet ve Kalkınma Partisi), obecna partia rządząca. Założona została w 2001 r. przez Recepa Tayyıpa Erdoğana. AKP promuje większą swobodę religijną, a jednocześnie popiera gospodarkę wolnorynkową i starania o członkostwo w UE.
Istotną rolę w polityce Turcji odegrała założona w 1983 r. Partia Ojczyźniana (ANAP) Turguta Özala, wybitnego ekonomisty. Za jej rządów Turcja złożyła oficjalną aplikację o członkostwo w UE. W 2009 r. członkowie ANAP przeszli do Partii Demokratycznej (DP).
Turcja | Flagi tureckiej Partii Szczęścia (ang. Felicity Party, tur. Saadet Partisi) (turkey_political_flags by openDemocracy na licencji CC BY-SA 2.0)
Turecka scena polityczna dzisiaj
Liczbę partii, których reprezentanci zasiadają w tureckim parlamencie (Wielkim Zgromadzeniu Narodowym) ogranicza wysoki próg wyborczy, wynoszący 10%.
Po wyborach z 12 czerwca 2011 r. do parlamentu weszli deputowani z trzech partii: centroprawicowej AKP (49,83% głosów), centrolewicowej CHP (25,98%) oraz prawicowej, nacjonalistycznej Partii Ruchu Narodowego (MHP; 13,01%).
W Wielkim Zgromadzeniu zasiadają również posłowie niezrzeszeni. Oddało na nich głos 6,57% wyborców.
Premierem został lider AKP, Recep Tayyip Erdogan (Recep Tayyıp Erdoğan).
Zainteresują Cię również
Telefonowanie i Internet w Dubaju
Zamek Hrabiego Draculi
Najważniejsze święta religijne i państwowe w Dubaju
Dubaj – placówki dyplomatyczne
Praga
Gospodarka Dubaju
